foster.fairstartedu.us

Çocuklar normalde zor yada çok uzun süreli ayrılığa duygusal olarak cevap verirler. “Sevilmemiş ve değersiz olduğumdan dolayı terk edildim”. Bu yorumun duygusal olduğunu anlamak önemlidir ve yapacak çok az şey vardır. Çocuğun bu düşüncesi koruyucu ailesinden elde ettiği bilinç ve akılcı açıklamalarla bilmekten çok bir his haline gelir. Çocuk koruyucu aile tarafından verilen bütün akılcı açıklamaları tekrarlar, ama aynı hissi yine hisseder, hayatın anlamının eksikliği ile sürekli utanç hisseder.

Değersiz ve reddedilmiş hissetmeye hiçbir çocuk dayanamaz. Buna karşı bir psikolojik savunma geliştirir. Bu savunmalar işlevsiz gibi gözükebilir ancak, tamamiyle çocuğa göre mantıksaldır. Çocuk başka bir kayıptan kendisini korumaya çalışır, daha olgunlaşmadıkları için ıstırabı önleme şekilleri çok ilkeldir. Ama hatırlayın ki, üzüntü ve depresyonunu önlemek için o anda yapabileceği en iyi çözüm budur. Bu tepkileri zor ayrılığı deneyimleyen her çocukta görürsünüz. Bu gergin, yıkıcı ve oynayarak öğrenme için çocuğun harcayacağı bütün enerjiyi alır.

• Bazı çocuklar aynı duyguyu tekrar yaşamamak için geçmişten bahsetmeyi reddederler.
• Bazı çocuklar başkalarına yakınlaşırken soğukkanlı ve nispetçi davranarak her ne olursa olsun mutlu oldukları tavrını takınmayı seçerler. “Sizi, arkadaşlarınızı, yada kimseyi umursamıyorum. Benim için hiçbir şey önemli değildir. Beni yalnız bırakın!”(bkz.9. oturum çekingen bağlanma taktiği) bu tavır anlaşılabilirdir çünkü bu çocuğu bir süre yeni bir kaybı deneyimlemek ve kaybetmenin onu üzmesinden korur.
• Bazı çocuklar aşırı bağımlı olmaya çalışır, “her zaman iyi kız/oğlan” dırlar. Koruyucu anneleriyle her zaman hemfikirdirler. Çatışmayı önlemek ve herhangi bir şey ya da koruyucu anneleri ile hemfikir olmadıkları bir konuda bağımsız bir fikre sahip olmayı önlemeye çalışırlar. “Sen bana ne yapacağımı söylemezsen, ben kendim bilemem”. Karar vermekten korkarlar çünkü bu başkalarının düşüncelerine ters gelen bir durum olabilir.
• Bazı çocuklar “mükemmeliyetçi”dir. Her şeyi yapmaya ve yaptıklarını sürekli kontrol etmeye çalışırlar. Küçük hatalar yapmaktan ya da verilen görevi tam anlamıyla yapamamaktan korkarlar. Herhangi bir görevde hata yaptıklarında, umutsuzluğa kapılırlar. “Ben ne yaparsan yapayım, yanlış yapıyorum, ben bir hatayım, her ne kadar çalışırsam çalışayım hiçbir şeyi düzgün yapamam, ben bir aptalım, ölmek istiyorum” gibi…
• Bazı çocuklar “sürekli kıpır kıpır ve stresli”dirler. Ya çok hareketli ya da az hareketlidirler. Oturdukları yerde oturamaz ve dinlenemezler, heyecanlı bir şekilde sürekli konuşabilirler, bu durum enerjik bir çocuktan daha fazlasıdır. Bu hiç durmak bilmeyen bir çocuktur. Böylece geçmişini kafasından atmaya çalışır.
• Bazı çocuklar “inzivaya çekilmiş” gibi davranırlar. Kendilerini oyuncakları, bilgisayarı ile odalarına kapatırlar. Arkadaşlarını çağırmayı ya da dışarı çıkmayı reddederler. Sosyal olaylar ya da davetleri sevmez ve gitmemek için sürekli bir bahane bulurlar. Düşüncelerinin altında yatan şey “Eğer sosyalleşmez ve arkadaşsız kalırsam, kimse beni bir daha reddedemez”dir.
• Bazı çocuklar ailelerinden ya da ayrıldıkları kimselerden nefret etme ya da onlara kızgın olmayla ayakta kalırlar. Bu düşünce onları özlemenin verdiği ıstırabı uzak tutar.

Ayrılık tepkileri araştırması, koruyucu annenin açık konuşmasının çok önemli olduğunu açıkça gösterir. Çocuk ayrılık deneyimi hakkında konuşmaya başladığında, deneyimi hakkındaki duygu ve düşüncelerini düzenler. Kaybetme hissinin verdiği gerginliğin gittikçe azalmasını sağlar. Anlayış ve hatıralar daha iyi düzenlenmeye başlanır. Çocuk, diğer çocuklarla aynı basamağa ulaşana kadar onun oynamasına, keşfetmesine ve öğrenmesine engel olmayan doğal bir üzüntü duyar. Amacınız bütün üzüntüyü uzak tutmak değil, çocuğun yaşadığı üzüntüden dolayı yaşadığı gerginliği azaltmasına ve kafasının karışıklığını gidermeye yardım etmek olmalıdır.


Araştırma ayrıca eğer koruyucu anne çocuğu inkar ederse, umursamazsa ya da çocuğun yaşadıklarını küçük görürse, çocukların kendi tepkilerini idare etmeyi öğrenemediği ve bunun kişilik gelişimlerini olumsuz yönde etkilediği üzerinde durur. Örneğin, önceden çocuklar koruyucu aile yanına yerleştiklerinde yada evlat edindiklerinde, bu sosyal kurallara göre utanç verici bir durumdu, çocuğun damgalanmış hissetmesine yol açıyordu, akılları ermeye başladığında “kendilerinin oldukları gibi kabul edilmedikleri” düşüncesiyle şok oluyorlardı. Sonuç olarak, çoğu çocuk ağır bir travma geçiriyordu. Evlatlık alınan ya da koruyucu aile yanına yerleştirilen çocuklarla yapılan bir görüşmedeki ortak şikayet : “Hiç kimse benimle ailemi kaybetme gerçeği hakkında konuşmadı.” ’dır


Öyleyse sizin göreviniz çocukla birlikte onun kendini özgür hissedeceği bir alan yaratmak ve onu geçmişinde yaşadıkları deneyimlerle ilgili konuşmaya davet etmektir. Bu bir çok etkinlikle olabilir.


Çocukla yaşadığı kayıp hakkında nasıl ve ne zaman konuşacağınıza karar vermelisiniz. Ev işi yaparken sık sık konuşmak iyi bir fikirdir. Örneğin, çocuk masada oturup resim yada ödev yaparken, siz yemek yada başka bir ev işi yaparken veya yatmadan Önce konuşurken gibi… Bu zamanlar konuşmak için iyi bir fırsattır. Sabırlı olun, konuşma süreci haftalar ya da yıllar alabilir. Çocuk yeni bir olgunluk ve gelişim aşamasına geldiğinde, bunu tekrar konuşmak ve olaya yeni bir bakış açısından bakmak isteyebilir.

• Üstteki paragrafta bulunan “Değersiz hissetmeyi önlemek için taktikler”listesine bakın.
• Terk edilme hissine karşı hangi savunma sistemini çocuğunuzda daha sık gördüğünüzü bulun. Siz ve çocuğunuz iyi hissettiğinde ve zamanınız varken, onunla çocukların hayatlarındaki önemli kişileri kaybetmenin ortaya çıkardığı tepkileri konuşmak istediğinizi söyleyin. (bağlandıkları anne, baba, kardeş, evcil hayvan vb.)

• Çocuğunuzun hissetiği tepkiyi tanımlayın ve ona çoğu çocuğun önemli bir kişiyi kaybettiğinde bunu yaşadığını sizin bu durumu anladığınızı anlatın. Örneğin; “Bazen çocuklar çok sevdikleri birini kaybederler ve başka birini daha kaybetmekten korkarlar. Başkalarıyla konuşmayı reddeder ve bütün gün odalarında kalırlar. Bu çoğu çocuğun yaptığı ve sanırım çok duyarlı birşeydir. Çünkü eğer odalarında yalnız kalır ve kimseyle arkadaşlık kurmazlarsa, tekrar reddedilme ihtimalleri olmaz. Bunu çok iyi anlıyorum”

• Ya da çocuğa kendi çocukluğunuzdan aynı şekilde bir hikaye anlatabilirsiniz: “Ben senin yaşındayken annem ve babam çok yoğundu ve çoğu zaman yalnız kalırdım. Arkadaş edinmeye çalıştığım kişiler beni reddettiler ve bu beni rahatsız etti. Bende bütün gün odamda yalnız kalmayı seçtim. Başkalarının beni sevmediği ve beni reddecekleri düşüncesiyle onlarla iletişim kurmayı istemedim. Büyüdüğümde ise birçok çocuğun bunu yaşadığını gördüm. Bence bu akıllıca bir şeydi çünkü böylece reddedilmekten kendilerini koruyorlardı”

• Çocuğa ter kedilmiş bir çocuk hakkında (Oliver Twist yada kendi ülkenizden bir masal gibi…) bir masal okuyabilir ya da uydurabilirsiniz. Çocuktan masaldaki çocuğun nasıl hissettiğini ve ne düşündüğünü tanımasını isteyebilirsiniz.
• Çocukla beraber bebekler, boyama kitapları ya da oyun hamuru kullanarak çocuğun terk edildiği yada ailesini kaybettiği hikayeler oluşturup çocuğun durumun üstesinden gelmesine yardımcı olabilirsiniz.
• Başka çocuklar ve ergenlerle beraberken çocuğa bir cep telefonu verip (ya da video çekebilen bir kamera) diğer çocuklarla ailelerini kaybetmenin ne anlama geldiği konusunda görüşmesini ve küçük bir video çekmesini isteyebilirsiniz. Internet bağlantınız varsa, Facebook’tan yada başka bir yerden çocuğun koruyucu aile yanına yerleştirilmiş başka bir çocuk bularak iletişim kurmasına yardım edebilirsiniz.
• Çocuğun öğretmeniyle iyi bir iletişiminiz varsa, öğretmenden “Sevdiğiniz bir insanı ya da bir şeyi kaybetmek” temalı bir gün ya da hafta düzenlemesini isteyebilirsiniz. Öğretmenin yardımıyla, bütün çocuklar konu ile ilgili büyük anneleri yada başka kişileri kaybettiklerinde yaşadıklarını çizerek yada tiyatroda canlandırarak örnekler verebilirler. Sonra öğretmenle bir insanı kaybetmek konusunda çocuğa nasıl yardımcı olabileceğinizi görüşebilirsiniz.

Lütfen nasıl, ne zaman ve nerede bu fikirleri kullanabileceğinizi ya da size ilham verebilecek yeni bir tane üretebileceğinizi yazın. Uygulamanız sonrasında nasıl geçtiği, çocuğun bu duruma nasıl karşılık verdiği, sizin için neyin zor olduğu, denemekten ne öğrendiğiniz, ve nasıl devam etmeyi düşündüğünüz hakkında notlar alın.

Şimdi kaybın açık olarak konuşulabileceği bir alan yarattınız. Çocuğa odada bütün gün yalnız oturmanın iyi olmadığını söylemeyin, ya da tavsiyelerde bulunmaya çalışmayın. Sadece konuşmayı isterse onu dinleyin. Bu bir yada iki günü alabilir. Eğer çocuk konuşmaya başlarsa, başınızla onu onaylayın, dinleyin ve ilgilenerek onun ne düşündüğüne ya da hissettiğine yorum yapın.


İlk Önce yapmanız gereken şey çocuğun kaybı hakkında konuşarak basitçe iyileşmesine yardım etmek ve onunla paylaşmaya ve onu dinlemeye istekli olduğunuzu göstermektir.

Çocuğun sizin onu sabırla dinlediğinizi ve onun tepkilerini anladığınızı hissettiğine emin olduktan sonra, çocuğun taktiklerinin avantaj ve dezavantajları konusunda onunla konuşabilirsiniz.


Örneğin;


“Odamda bütün gün resim yaparken, büyüdüğümde iyi bir ressam olabileceğimi anladım. Bu bunun iyi yanıydı. Ama ben çok ama çok yalnızdım çünkü dışarıya çıkmaya ve arkadaş edinmeye cesaret edemedim. Her zaman bunu düşündüm ve kapıyı açmadan önce vazgeçtim çünkü alay edilmekten ve reddedilmekten korktum. Bunun kötü yanı buydu. Birlikte oynayacak kimsem yoktu. Okulda da diğerleriyle arkadaş olmam gerektiği konusunda girişimde bulunamadım. Bu hissi bilir misiniz? ”


Böylece çocuğa nazik bir şekilde korkuyu önleyecek taktiği bir anda göstermiş olursunuz. Ayrıca, onu bu uzun yolculukta yalnız bırakıp cesaretlendirirsiniz. Sonra tekrar reddedilmek ya da sevdikleri birilerini kaybetmek ile ilgili korkuları hakkında onlarla konuşabilirsiniz.

“Yalnız kaldığında kızgın oluyor ve tartışmaya başlıyorsun, ve daha çok üzülüyor ve değersiz hissediyorsun. Belki bir daha ki sefere yalnız olduğundan dolayı kızgın olduğunu bize söylemeyi deneyebilirsin.”