Konu A: Temel Bağlanma Teorisi – Bağlanma Sistemi

JOHN BOWLBY


John Bowlby 2.Dünya Savaşı esnasında aileleri tarafından terk edilen bebekler ve çocukların göstermiş oldukları üzüntü tepkileri üzerine çalışma yapmış bir İngiliz çocuk psikiyatristtidir. Bu deneyimlerden yola çıkarak, çocuk gelişiminde Bağlanma Teorisini geliştirmiştir.
İlk sorusu :
Çocukların neden doğumdan sonra ve büyürken bu kadar uzun süre ailelerine bağlandıklarıdır.

 


NEDEN TÜM MEMELILER BAĞLANMA DAVRANıŞı GÖSTERIYORLAR?

  • İlk çağlardaki yaşayışlarda (sürüngenler, balıklar, böcekler) “anne” bir seferde birçok yavruya sahiptir. Bir kırmızı balık bir saatte binlerce yumurta yumurtlayabilir. Fakat anne yavrusu yumurtadan çıkana kadar onunla ilgilenmez. Bunun nedeni “bebeğin beyin gelişiminin” yavru yumurtanın içindeyken bitmiş olmasıdır. Bu nedenle yavru yumurtadan çıktığında, ilk anda sürünebilir, yüzebilir, avlanabilir ya da yemek yiyebilir ve tüm fonksiyonları gerçekleştirebilir. Yavrunun beyin gelişimi yumurtadan çıkmadan önce tamamlandığı için “Anne bakımı”na ihtiyacı yoktur.
  • Memeliler (kediler, köpekler, balinalar, goriller ve insanlar gibi yavrularını emziren havyanlar) çok farklı bir stratejiye ve çok daha fazla karmaşık bir beyne sahiptir. Çok daha az yavruya hamile kalırlar ve yavrularını daha çok önemserler. İnsan yavruları gelişmemiş bir beyinle doğarlar ve ebeveynler uzun yıllar beynin gelişmemiş olması nedeniyle beyni programlayabilir ve şekillendirebilirler. Çocuklar yetişkinlerden okumayı, yazmayı, sosyalleşmeyi, problemleri çözmeyi vb. öğrenebilirler. Çocukların beyinlerini bakım ve terbiyeyle geliştirebilirsiniz.
  • Beynin tam gelişimi 16–17 yıl sürmektedir ve tüm bu yıllar süresince insanoğlu ona bakan kişinin yani ailesinin desteğine ve bakımına ihtiyaç duyar.

 


SORULAR


  • Evcil hayvanlarınız var mı? Evcil hayvanlarınız yavrularının doğumundan sonra onlara nasıl bir bakıyorlar?
  • Yavrularına bakmak için neler yapıyorlar? Yavrular kendi kendilerine bakabilecek düzeye gelene kadar ne kadar süre ebeveynlerin bakımına ihtiyaç duyuyorlar?

 


BAĞLANMA DAVRANıŞı NEDIR?

  • Memelilerdeki bu hayatta kalma stratejisinde büyük bir problem vardır: Yeni doğan yavrunun beyni çok iyi çalışamadığından çaresizdirler, yavrunun yaşamının ilk yılları tamamıyla bakıcısına bağlıdır.
  • İşte bu nedenle insanoğlu bir bağlanma sistemine sahiptir. Bağlanma hissi, bebeğe güven, koruma ve bakım duygusu verir. Bu sebeple bağlanma davranışı:
    • Bebeğin koruyucu anneden korunma, yiyecek ve bakım elde etmeye çalışma eğilimidir.
  • Eğer koruyucu anne bebeği bırakırsa, bebek ölecektir. Bu nedenle bebekler fiziksel ayrılıktan kaçınıp, bağlanmayı seçerler. Bağlanma sistemi etkin hale gelir:
    • Bağlanma sistemi bazen ayrılıkla ve bazen de ayrılık korkusuyla bile etkin hale gelir.
    • Fiziksel ayrılıktan kaçınma bebeğin hayatta kalması için tek şansıdır.
    • Bebek sarılarak, ağlayarak, koruyucu anneyi arayarak, sinirli ve üzgün olarak, koruyucu annenin ondan uzaklaşmasına karşı çıkarak ayrılıktan kaçınır.
  • Bu normal ve sağlıklı bir bağlanma davranışıdır. Koruyucu annenin terk etmesine tepki göstermeyen bebekler bakılmaktan umudu kesmiş demektir. (teslimiyet). Bu bebekler ”çok sakin” olarak nitelendirilebilirler ancak bu davranış normal değildir. Koruyucu anneler onları bırakırken çok panikleyen bebekler çok zor ve endişeli bir ayrılık geçirmiş olabilirler. Bunlar çok sağlıklı davranışlar değildirler ve bu reaksiyonları biyolojik ailelerinin bakamadıkları çocuklarda sık sık görürsünüz.



SORULAR


  • Kendi çocuklarınızı sağlıklı bağlanma davranışı gösterirken düşünebiliyor musunuz? (siz yanından ayrılırken ağlama, sarılma, üzülme, çığlık atma vb.)
  • Birlikte olduğunuz çocuklarda bu davranışları ne zaman görüyorsunuz? Koruyucu anne olarak siz yanlarından ayrılırken hiç tepki vermeyen ya da uzun süre panikleme davranışı gösteren çocuklar var mı?

SORULAR


  • Çocuklar normal bağlanma davranışı gösterirken ne yaparız?
  • Onların bu davranışlarına nasıl tepki veririz (sakinleştirme, kızma, rahatsız edici olduklarını düşünme, ağladıkları zaman strese girme, ya da ….?)
  • Yerel kültürümüzdeki ebeveynler, çocuklar bağlanma davranışı gösterdiklerinde neler yaparlar?
  • Anneleriniz ya da babalarınız bağımlı bebeklerle nasıl başa çıkılacağı hakkında neler söylerlerdi?

KONTROL LISTESI


  • Bağlanma teorisini kim ortaya çıkarmıştır?
  • Neden sadece memeliler (özellikle insanlar) bağlanma sistemine sahiptirler?
  • Günlük bir örnekle normal bir bağlanma davranışını tanımlayınız.
  • Çok az bağlanma ya da panikleme düzeyinde bağlanma davranışları gösteren çocukları tanımlayınız.

GELECEK OTURUMA KADAR ETKINLIK ÖNERILERI


Günlük koruyucu ailelik görevinizde normal bağlanma davranışlarını bir kamera ya da cep telefonu aracılığıyla kaydedin. Farklı çocuklar koruyucu anneleri yanlarından ayrılırken nasıl davranırlar?