Bardzo często dzieci umieszczone poza swoją rodziną nie do końca potrafią poczuć przywiązanie do wielu różnych osób i kultur. Bardzo często ich przywiązanie zostało gwałtownie zerwane w sytuacjach, gdy dziecko bardzo się bało. Przykładowo dziecko mogło zostać na siłę odebrane przez władze od wściekłych i zrozpaczonych rodziców, lub też rodzice zmarli lub byli nieszczęśliwi, gdy doszło do rozdzielenia/rozstania.
Takie doświadczenia z dzieciństwa mogą jeszcze bardziej utrudnić dzieciom jasne wyobrażenie sobie kim są i gdzie przynależą. Dzieci identyfikują się z rodzicami. Pozostawione bez pomocy tworzą często negatywny obraz siebie lub tracą wyobrażenie o tym, kim są. Na czym polegają problem i jak można pomóc dzieciom w rozwinięciu pozytywnego wyobrażenia samego siebie gdy przebywają one w opiece zastępczej?
PRZYNALEŻNOŚĆ DO DWÓCH RODZIN: KONFLIKTY LOJALNOŚCI I TOŻSAMOŚCI
Dziecko, szczególnie gdy trafia do opieki zastępczej w wieku powyżej 3 lat – już wykształciło przywiązanie do rodziców. Z naszej perspektywy jego przywiązanie może być dysfunkcyjne, pełne obawy i ambiwalencji. Rodzice mogą nie być w stanie zapewnić mu dobrej opieki. Mimo to jednak więzi te stanowią ważną część tożsamości dziecka.
Trafiając do opieki zastępczej dziecko jest narażone na konfliktu lojalności: “Jestem przywiązany/a do taty/mamy/rodziców – ale teraz moi rodzice zastępczy dają mi uwagę i miłość. Jak mam to przyjmować bez poczucia winy lub zdrady popełnianej względem rodziców?”
Konflikt przeżywany przez dziecko może okazać się jeszcze boleśniejszy, jeżeli rodzice biologiczny mają nierozstrzygnięty stosunek (złość, zazdrość) do rodziny zastępczej, postrzegając ją jako złodzieja serca ich dziecka. Trudno jest podjąć decyzję o przekazaniu opieki nad własnym dzieckiem komuś innemu, a jeszcze trudniejsze, gdy “nowa rodzina” posiada więcej zasobów.
This is a Danish video. Subtitles will be added later. The young man – Ivan – talks about coming to a foster family and being a part of two families.
PIERWSZE REAKCJE RODZICÓW ZASTĘPCZYCH I BIOLOGICZNYCH
Jeżeli do opieki zastępczej trafia dziecko, które było narażone na przemoc lub zaniedbanie, to naturalne, że czujemy gniew i złość na rodziców biologicznych, którzy być może narazili to dziecko na okropne rzeczy lub nie są w stanie przyjść w odwiedziny do dziecka i kontaktować się z nim tak, jak się umawiali.
Inna naturalna reakcja to kierowanie się podejściem:
“Zapomnijmy zupełnie o Twoich rodzicach. Masz się u nas poczuć bezpiecznie”. To może być dobry pomysł na początku, dopóki dziecko nie zadomowi się w rodzinie zastępczej i nie poczuje bezpiecznie. Po tym okresie dla rozwoju tożsamości konieczne są otwarte rozmowy na temat posiadania dwóch rodzin.
Jak opisano to już w innych sesjach, bardzo małe dzieci najczęściej po jakimś czasie przywiązują się głęboko do rodziców zastępczych. Jeżeli tak się stanie, dziecko prawdopodobnie zacznie zwracać się do Was “mamo” lub “tato”. Możecie to zaakceptować wiedząc, że kiedy dziecko będzie większe musi w jakiś sposób zrozumieć swoje pochodzenie. Być może niemowlę lub małe dziecko będzie odbierało Cię jako rodzica. Ale od bardzo wczesnego wieku musi się nauczyć rozumieć i nauczyć się, że posiada także rodziców biologicznych. Najczęściej pomiędzy trzecim a czwartym rokiem życia można zacząć mówić o „dwóch parach rodziców”. Powinno to nastąpić zanim dziecko usłyszy od innych dzieci czy dorosłych, że nie jesteście jego “prawdziwymi rodzicami”.
Te naturalnie uczucia, które żywią rodzice zastępczy w stosunku do rodziców muszą być rozstrzygnięte – i to trwa – po to, żeby nie narażać dziecko w opiece zastępczej na intensywny konflikt lojalności. Należy rozumieć, że dziecko będzie odbierało gniew czy urazę w stosunku do swoich biologicznych rodziców jako gniew w stosunku do części własnej tożsamości dziecka.
Może się zdarzyć, że dziecko w opiece zastępczej chętnie potępi lub zapomni rodziców biologicznych, jednak za cenę konieczności podzielenia się na część przywiązaną do rodziców i drugą część przywiązaną do rodziców biologicznych bez zdolności połączenia tych dwóch części w jedną jasną koncepcję na swój temat. Prędzej czy później stanie się to dla dziecka problemem, w szczególności w okresie dojrzewania, gdy młodzi ludzie próbują wykształcić dorosłą tożsamość. Za każdym razem, kiedy dziecko osiąga nowy stan rozwoju psychologicznego i bardziej dojrzałe zrozumienie siebie bardziej dojrzałe zrozumienie siebie, musi zbudować nowe wyobrażenie własnej tożsamości i pochodzenia, więc jest to proces który trwa wiele lat.
OKAZANIE SZACUNKU DZIECKU POPRZEZ SZANOWANIE JEGO RODZICÓW
Z badań wynika, że konflikty między rodzicami i rodzicami zastępczymi są szkodliwe dla rozwoju dzieci, niezależnie od tego, czego dotyczą.
Wasz stosunek do rodziców wysyła także dziecku komunikat odnośnie tego, czy może być dumne z tego, kim jest i siebie szanować – negatywne nastawienie do rodziców spowoduje u dziecka brak szacunku dla samego siebie. Jednym z najtrudniejszych zadań rodzica zastępczego jest rozwinięcie prawdziwie pozytywnego wyobrażenia o rodzicach biologicznych, żeby pomóc dziecku.
Pytania do zastanowienia się i dyskusji:
Kiedy dziecko do Was trafiło, jakie miało odczucia w stosunku do swoich rodziców?
Jakie problem dostrzegliście w dziecku, które mogły wynikać z braku opieki rodzicielskiej.
Jak wyjaśniliście dziecku Wasz sposób postrzegania jego rodziców?
Co rozumiało już wtedy dziecko na temat przebywania w opiece zastępczej?
Co jest dla Ciebie najtrudniejsze w akceptowaniu rodziców lub postrzeganiu ich zalet?
polski
